Uyuşturucu Suçları ve Denetimli Serbestlik

Denetimli serbestlik sadece uyuşturucu kullanma ve bulundurma türü suçlarda uygulanan özel bir güvenlik tedbiridir. Dolayısıyla uyuşturucu madde satımından bu tür bir tedbir uygulanmamaktadır. Uyuşturucu suçlarında denetimli serbestlik hakkındaki detaylara geçmeden öncelikle ilgili kanuni düzenlemelere değinelim. Türk Ceza Kanunu’nun konuyla ilgili 191. maddesi şu şekildedir:

TCK m. 191/1 “Kullanmak için uyuşturucu veya uyarıcı madde satın alan, kabul eden veya bulunduran ya da uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanan kişi, 2 yıldan 5 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.”

Dolayısıyla uyuşturucu kullanmanın cezası 2 ila 5 yıl arası hapistir. Aynı şekilde uyuşturucu madde bulundurmanın cezası da 2-5 yıl arası hapsi cezasıdır. 2014 yılında TCK’da yapılan değişiklikle ilk defa uyuşturucu madde bulundurma veya kullanma suçu işleyen kişiler devlet, kamu davası açmadan önce bir şans tanımak istemiştir. Kamu davasının açılmasının ertelenmesi denilen bu uygulamanın detaylarına aşağıda değindik.

Kamu Davasının Ertelenmesi

Normal şartlarda kamu davasının (ceza davasının) açılmasının ertelenmesi CMK 171’deki şartlara tabi olduğu halde uyuşturucu kullanma ve bulundurma suçlarında bu şartlar aranmamıştır. Buna göre ilk defa uyuşturucu madde kullanırken veya bulundururken yakalanan kişi hakkında savcılık ceza davası açmadan önce davayı 5 yıllık bir süre için erteler. Ayrıca erteleme süresi içinde şüphelinin yükümlülüklere uygun davranmadığı veya yasakları ihlal ettiği takdirde bunun hukuki sonuçları konusunda uyarı ve ihtar yapılır. Eğer bu erteleme süresi içinde şüpheli, kendisine yüklenen yükümlülüklere uyar ve ayrıca benzer uyuşturucu suçları işlemez ise kamu davası açılmaz. Bu durumda şüpheli hakkında kovuşturmaya yer olmadığı kararı verilir.

Erteleme süresi içerisinde şüpheli şahıs hakkında en az 1 yıl süreyle denetimli serbestlik tedbiri uygulanır. Bu süre Cumhuriyet savcısının kararı ile 3’er aylık sürelerle en fazla 1 yıl daha uzatılabilir. Dolayısıyla denetimli serbestlik süresi süresi kanunen en fazla 2 yıl olarak uygulanabilmektedir. Hakkında denetimli serbestlik kararı verilen kişi, savcının takdirine bağlı olarak gerek görülmesi halinde denetimli serbestlik süresi içinde tedaviye tabi tutulabilir. Ancak bu tedavi, genelde kişinin gerçekten bağımlı olduğunun anlaşıldığı durumlarda uygulayabilmektedir.

Ertelenen Kamu Davasının Açılması

Erteleme süresi için aşağıdaki durumlardan birisi gerçekleştiği takdirde kamu davasının ertelenmesi kararı etkisini kaybeder ve şüpheliye kamu davası açılır:

1. Yükümlülüklere veya uygulanan tedavinin gereklerine uygun davranmamakta ısrar etmek,
2. Tekrar kullanmak için uyuşturucu madde temin etmek veya bulundurmak,
3. Uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanmak.

Denetimli Serbestliğin İptali

Yukarıdaki durumlardan biri gerçekleştiği takdirde ayrıca denetimli serbestlik iptal edilir ve kamu davasının ertelenmesinden vazgeçilir. Bunun neticesinde şüpheliye asliye ceza mahkemesinde dava açılır. Dava açıldıktan sonra iddianame ve durulşma günü tebliğ edilir. Ancak, erteleme süresinde yeniden uyuşturucu temin etme, bulundurma veya kullanma suçu işlenmesi nedeniyle ikinci bir soruşturma açılmaz ve ilk açılan soruşturmaya binaen ceza davası açılır. Bir başka ifadeyle erteleme süresi içinde şüphelinin  tekrar uyuşturucu alması veya bulundurması veya kullanması nedeniyle ayrı bir soruşturma ve dava açılmaz.

Denetimli Serbestlik

Denetimli Yönetmeliği uyarınca şüphelinin uyuşturucu kullanıp kullanmadığının tespiti için test yapılmak üzere sağlık kuruluşuna sevk edilir. Bu amaçla şüphelinin denetimli serbestlik müdürlüğüne 10 gün içinde başvuru yapması bildirilir. Şüphelinin bu süre içinde başvurması halinde sağlık kurumuna sevk yazısı yazılarak 5 gün içinde bu kuruma başvurması istenir. Şüpheli belirlenen tedavi programına uymaması halinde durum bu kurum tarafından müdürlüğe iletilir.  Şüpheli  sevk tarihinden itibaren 5 gün içinde sağlık kurumuna başvurmaması veya başvurduktan sonra yükümlülüğe uyulmadığının sağlık kurumu tarafından bildirilmesi veya  tespit edilmesi halinde durum Cumhuriyet başsavcılığına bildirilerek evrak sağlık kurumundan istenir ve denetimli serbestlik kaydı kapatılır.

Dolayısıyla eğer şüpheli 5 gün içinde test vermeye gitmezse bu durumda dosya kapatılıp savcılığa gönderilmektedir. Eğer idrar testi pozitif çıkarsa bu durumda tedavi tedbiri uygulanabilmekte ve bu süreçte yeniden idrar testi yaptırılmaktadır. Tedavi sürecinde yükümlülüklere bir kez uymazsa uyarıda bulunulmakta, ancak ikinci kez ihlalde bulunulursa bu defa dosya kapatılıp savcılığa gönderilmektedir. Yukarıda açıklandığı üzere denetimli serbestlik tedbirlerine harfiyen uymak son derece önemlidir. Bu konuda hak ve yükümlülüklerini daha yarıntılı şekilde öğrenmek isteyen ve bu konuda yönlendirme ve hukuki danışmanlık almak isteyen kişiler hukuk büromuzun uyuşturucu suçu avukatlarımızdan destek alabilirler. Nitekim uyuşturucu suçlarında avukat desteği genel olarak tavsiye edilmektedir.